Następstwa wcześniactwa - czy wcześniactwo może zaważyć na życiu człowieka?

Mianem wcześniaka określa się każde dziecko urodzone przed 37 tygodniem ciąży. Związane z niską wagą urodzeniową oraz niepełnym rozwojem narządów, konsekwencje przedterminowych narodzin, są uzależnione przede wszystkim od wieku maleństwa. Wcześniak wymaga szczególnej opieki już od pierwszych chwil życia, a różnice rozwojowe pomiędzy nim a rówieśnikami mogą być widoczne jeszcze na wiele lat później. Z czym zatem wiąże się wcześniactwo i jak wpływa na rozwój dziecka?

Następstwa wcześniactwa

Najważniejszym i najbardziej skrajnym następstwem wcześniactwa - zwłaszcza skrajnego - jest zgon, wynikający z niedojrzałości narządów, pełniących kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Maluchy urodzone przed 38. tygodniem ciąży nie mają w pełni wykształconych płuc, serca, mózgu ani układu pokarmowego. Jeśli dziecko przeżyje przedwczesny poród nadal musi zmierzyć się z wieloma groźnymi dla życia i zdrowia zaburzeniami, takimi jak:

• przewlekła choroba płucna, zaburzenia oddychania i bezdechy, 
• martwicze zapalenia jelit oraz niedojrzałość wątroby, 
• zaburzania metabolizmu i termoregulacji, 
• zwiększona podatność na zakażenia, 
• krwawienia wewnątrzczaszkowe. 

Nawet wcześniactwo późne, dotyczące dzieci urodzonych między 32. a 37. tygodniem ciąży może wiązać się z ryzykiem zaburzeń oddychania, hipoglikemii, zaburzeń termoregulacji czy żółtaczką. Naukowcy wierzą również, że noworodki o bardzo niskiej masie urodzeniowej są silniej narażone na stres zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz macicy. Ten może prowadzić z kolei do zwiększenia ryzyka wystąpienia takich dolegliwości i chorób, jak ADHD, depresja czy zaburzenia lękowe.

Rozwój wcześniaka

oceny konieczne jest stosowanie wieku skorygowanego o ilość tygodni, których zabrakło noworodkowi do prawidłowego terminu zakończenia życia płodowego. Wcześniak wymaga szczególnej opieki nie tylko bezpośrednio po urodzeniu, podczas pobytu w szpitalu, ale również później, kiedy pieczę nad jego rozwojem przejmują sami rodzice. Opieka ta może trwać nawet do 8 roku życia i obejmuje między innymi rehabilitację oddechową i neurologiczną, profilaktyczne badania audiologiczne i okulistyczne, oceny rozwoju logopedycznego, psychologicznego i neurologicznego, a także rozpoznawanie i leczenie ewentualnych zaburzeń poznawczych. 

Fizyczny rozwój wcześniaka kontroluje się tak samo, jak rozwój dziecka urodzonego w terminie, czyli w oparciu o siatkę centylową, jednak po skorygowaniu wieku maleństwa. Istnieją także specjalne siatki centylowe dla wcześniaków, uwzględniające ich wiek płodowy. Jeśli chodzi o rozwój psychoruchowy, niepokój u rodziców wcześniaka powinny wzbudzić takie objawy, jak:

• zaburzenia snu i częsty płacz, 
• brak zgłaszania dyskomfortu czy apetytu, który dziecko powinno odczuwać, 
• brak nawiązywania kontaktu wzrokowego, 
• niepodtrzymywanie głowy na prosto, 
• niesymetryczne i wiotkie ciało, 
• utrata wagi i męczenie się w trakcie jedzenia.

Wcześniak w przedszkolu - czego się spodziewać

Wcześniak, który idzie do przedszkola, jest dzieckiem szczególnie narażonym na infekcje i zakażenia. Słabsza odporność to jeden z głównych objawów wcześniactwa, który towarzyszy młodemu człowiekowi jeszcze na długo po tym, jak dorówna on rozwojem fizycznym i intelektualnym swoim rówieśnikom. Przedwcześnie urodzony przedszkolak może zatem znacznie częściej chorować na zapalenie oskrzeli i inne schorzenia dróg oddechowych. Będzie także bardziej narażony na różnego rodzaju alergie. 

Nie powinna dziwić również niższa masa i wzrost wcześniaka w porównaniu z innymi maluchami w jego wieku. Jeśli chodzi o rozwój intelektualny, dziecko nie powinno odstawać od swoich rówieśników, a w wieku pięciu lat może być pod każdym względem rozwinięte tak dobrze, jak inne przedszkolaki.

Wcześniak w szkole - czy może mieć gorszy start niż rówieśnicy?

Większość wcześniaków nadrabia różnice rozwojowe do około 2 - 3 roku życia. Z niektórych badań wynika jednak, że po ukończeniu 5. roku życia nawet co piąte wcześniej urodzone dziecko, może wykazywać jakieś zakłócenia rozwojowe. Wcześniak może gorzej radzić sobie w szkole, zwłaszcza na pierwszych etapach edukacji. Możliwe są także trudności z czytaniem, koncentracją i wysławianiem się. Największe problemy sprawia wcześniakom przede wszystkim matematyka oraz nauka języków. 

Ponadto, takie maluchy częściej sprawiają trudności wychowawcze, mają pogorszony czas reakcji i słabszą pamięć, co może z kolei prowadzić do zaburzeń zachowania i zaburzeń emocjonalnych. Wcześniaki wymagają więcej atencji, a tym samym większej liczby godzin lekcyjnych. Z czasem większość z nich jest w stanie nadrobić wszystkie zaległości tak, aby w wieku 19 lat niczym nie odbiegać od swoich rówieśników.