Prolaktyna: co to jest prolaktyna i za co odpowiada?

Masz nieregularne lub zanikające miesiączki? Twoje cykle są bezowulacyjne lub jeśli jesteś mężczyzną, masz problemy z płodnością? Zbadaj poziom prolaktyny! Wynik tego badania pozwoli Ci rozwikłać zagadkę złego samopoczucia i niewyjaśnionych objawów. Co to jest prolaktyna i za co odpowiada w Twoim organizmie? Wyjaśniamy!

Co to jest prolaktyna?

Prolaktyna jest to hormon, odpowiedzialny za wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. Ma ona bezpośredni wpływ na proces wydzielania mleka, stąd też jej pierwotna nazwa. Stymuluje ona m.in. działanie kory nadnerczy i ciałka żółtego. Hormon prolaktyny wpływa także na układ odpornościowy człowieka oraz układ rozrodczy. Jej szerokie spektrum sprawia, że jej poziom ma także wpływ na stan psychiczny człowieka. Niestety niekiedy mogą pojawiać się nieprawidłowości w wydzielaniu jej przez przysadkę mózgową. Jakie są tego przyczyny i jakie konsekwencje za sobą niosą?

Prolaktyna: badanie

Hormon prolaktyny można zbadać na podstawie poboru krwi. Najlepiej, kiedy badanie to wykonuje się około godziny 10-11 rano. Konieczne jest, aby pacjent stawił się w laboratorium na czczo. Nie należy dzień przed badaniem jeść obfitej, ciężkostrawnej kolacji ani intensywnie ćwiczyć. Ten wynik pokazuje, czy w Twoim organizmie dzieją się jakieś niepokojące zmiany.

Prolaktyna: normy

Normy dotyczące poziomu prolaktyny różnią się, jeśli chodzi o płeć. U mężczyzny norma zawiera się w granicach do 15 ng/ml. U kobiet te parametry są nieco inne. Oczywiście ma na to wpływ także faza cyklu, w której akurat badanie jest wykonywane. I tak przyjmuje się, że:

• Prawidłowa norma zawiera się między 5 a 20 ng/ml

• Powyżej 150 ng/ml może już oznaczać guza przysadki mózgowej.

Podwyższona prolaktyna: hiperprolaktynemia

Są różne przyczyny zbyt wysokiego poziomu prolaktyny w organizmie człowieka. Może być to przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza antykoncepcyjnych, zawierających wysokie dawki estrogenów. Również leki psychotropowe, przeciwnadciśnieniowe czy łagodzące objawy schorzeń przewodu pokarmowego mogą powodować zbyt wysoki poziom prolaktyny. Niewydolność niektórych narządów wewnętrznych, takich jak nerki czy wątroba oraz niedoczynność tarczycy także powoduje nadmierną produkcję prolaktyny. Jeśli ta norma jest już rzeczywiście skrajnie przekroczona, niestety istnieje prawdopodobieństwo gruczolaka przysadki, który dodatkowo produkuje większe ilości prolaktyny. Inne zmiany w okolicach przysadki mózgowej także mogą powodować objawy podobne do gruczolaka, dlatego przy wysokim poziomie prolaktyny niezwłocznie należy dokonać dalszej diagnostyki. 

Objawy, które najczęściej towarzyszą zbyt wysokiemu poziomowi tego hormonu, to przede wszystkim zaburzenia miesiączkowania, cykle bezowulacyjne, a nawet całkowite zatrzymanie miesiączki. U mężczyzn przy zbyt wysokim poziomie prolaktyny pojawiać się mogą problemy z potencją lub nawet z płodnością na skutek obniżonej liczby plemników, lecz może to być także przypadłość bezobjawowa. Dodatkowymi objawami u kobiet może być także mlekotok, czyli wyciek mleka z gruczołów poza okresem karmienia. Jednak w tym przypadku należy rozróżnić hiperprolaktynemię od wrażliwości gruczołów na poszczególne fazy cyklu miesiączkowego i prawidłowe stężenia prolaktyny. Badanie krwi, które bezpośrednio wskazuje na podwyższony poziom prolaktyny, w okresie ciąży i karmienia, jest normalnym zjawiskiem, ponieważ aby wytworzyć mleko, organizm produkuje większe ilości prolaktyny.

Prolaktyna: jak obniżyć

Jeżeli na norma jest znacznie podwyższona, należy zrobić rezonans magnetyczny, który wykluczy lub potwierdzi obecność gruczolaka przysadki. W przypadku hiperprolaktynemii, związanej z niektórymi lekami, rozwiązaniem będzie ich odstawienie. We wszystkich innych przypadkach hamulcem do produkcji prolaktyny są leki, będące agonistami dopaminy. 

Dopamina to inny hormon, który reguluje proces wytwarzania prolaktyny i odwrotnie. Taka pętla jest sytuacją, w której żaden z tych hormonów nie będzie wytwarzany w nadmiarze. Jednak w przypadku, kiedy w przysadce pojawi się gruczolak, prolaktyna jest produkowana w nadmiarze. Wymagane są wtedy dodatkowe dawki dopaminy, które człowiek może zażywać w postaci leków imitujących działanie tego hormonu. Szybka diagnoza i odpowiednie leczenie mogą przywrócić prawidłowy poziom prolaktyny, a co najważniejsze, znormalizować fazy cyklu miesiączkowego u kobiet oraz płodności u mężczyzn.