Gotowość szkolna

Gotowością szkolną nazywamy intelektualną, emocjonalną i fizyczną zdolność dziecka do nauki w szkole. Aby zacząć edukację, mały człowiek musi osiągnąć odpowiedni poziom rozwoju - tylko wtedy poradzi sobie z nowymi wyzwaniami. Jak sprawdzić gotowość szkolną dziecka? I co maluch, który idzie do szkoły, powinien umieć? Zapraszamy do lektury!

Dojrzałość intelektualna

Można ją zaobserwować w takich aspektach jak zainteresowanie nauką - pisaniem, liczeniem lub czytaniem. Dziecko dojrzałe intelektualnie jest zainteresowane otaczającym je światem, pyta o przyczyny zaobserwowanych przez nie zjawisk. Mowa dziecka, które osiągnęło gotowość szkolną, jest poprawna i zrozumiała pod względem artykulacyjnym. Mały człowiek ma na tyle bogaty zasób słów, że nie sprawia mu problemu komunikacja z innymi - potrafi więc ze zrozumieniem przekazywać informacje i rozumie polecenia czy instrukcje. Ma także dobrze rozwiniętą pamięć, percepcję słuchową (rozpoznaje dźwięki) i wzrokową (wyszukuje szczegóły na obrazkach). Potrafi też doprowadzić rozpoczętą pracę do końca, ciekawią go jej rezultaty. O dojrzałości intelektualnej dziecka świadczą również jego rysunki. Zazwyczaj są bogate w kolory, mają dużo szczegółów i są dobrze rozmieszczone na kartce.

Dojrzałość emocjonalna dziecka

Dojrzałość emocjonalna oznacza, że dziecko potrafi nawiązywać kontakty z innymi, współpracować w grupie, przestrzega też reguł i zasad. Potrafi walczyć o swoją pozycję w grupie, a także o swoje prawa. Rozumie, co jest dobre, a co złe. Dziecko, które osiągnęło gotowość szkolną, jest samodzielne, wrażliwe na opinię nauczycieli czy innych osób dorosłych. Prawidłowo reaguje na negatywne bądź pozytywne uwagi dotyczące postępów w nauce, nie załamuje się z błahych powodów. Podczas wykonywania zadań nie obraża się, gdy coś nie idzie po jego myśli, tylko próbuje jeszcze raz. Ponadto nie okazuje nadmiernego lęku i rzadziej się złości - impulsywność u dziecka dojrzałego emocjonalnie ulega znacznemu obniżeniu. Dziecko niedojrzałe jest nadwrażliwe, wybuchowe, agresywne i często popada w konflikty z rówieśnikami.

Dojrzałość fizyczna

Dziecko osiąga dojrzałość fizyczną, kiedy opanuje na odpowiednim poziomie sprawność ruchową i manualną. Zawierają się w niej takie umiejętności jak: skakanie, bieganie, stanie na jednej nodze. Dziecko powinno także wykazywać pewną odporność na zmęczenie. W końcu będzie musiało dźwigać do szkoły ciężki plecak, wytrzymać 45 minut w ławce, a także uczestniczyć w zajęciach sportowych. Dojrzałość fizyczna to także mała i duża motoryka rozwinięte na odpowiednim poziomie. Motoryka mała dotyczy przede wszystkim sprawności palców i dłoni. Rozwija się ją podczas malowania, pisania czy rysowania. W zakresie małej motoryki mieści się grafomotoryka. Motoryka duża to natomiast sprawność całego ciała (bieganie, skakanie, jazda na rowerze).

Co wpływa na gotowość szkolną?

Istnieje kilka czynników, które wpływają na gotowość szkolną dziecka. Zaliczamy do nich: 

 ● czynniki indywidualne, czyli właściwości organizmu dziecka przekazane drogą genetyczną bądź wrodzone, np. skłonności, potrzeby i dążenia dziecka. 

 ● czynniki środowiskowe, czyli wpływ rodziny i przedszkola na dziecko. Wyróżnia się trzy główne grupy czynników, które wpływają na gotowość szkolną: warunki materialne (poziom dochodów rodziców, sytuacja mieszkaniowa, wyposażenie), warunki kulturalne (poziom wykształcenia rodziców, sposób spędzania wolnego czasu), a także warunki społeczno - psychologiczne (struktura rodziny, stosunki pomiędzy rodzicami, atmosfera w domu, ilość członków rodziny itd.).

Gotowość szkolna dziecka

Dziecko, które dojrzało do nauki szkolnej, potrafi między innymi: 

● przedstawić się, opowiedzieć ile ma lat, w jakim miejscu mieszka, co robią jego rodzice, 

● narysować człowieka, którego części ciała są proporcjonalne i właściwie rozmieszczone, 

● posługiwać się przyborami plastycznymi, malować, rysować, ciąć nożyczkami, lepić z plasteliny, 

● samodzielnie zjeść, umyć się, ubrać, zapiąć guziki i zawiązać sznurowadła,  

● czytać ze zrozumieniem krótkie teksty, uważnie słuchać przez dłuższą chwilę,  

● rozpoznawać różne dźwięki, prawidłowo wymawiać głoski i sylabizować, 

● opowiedzieć treść obrazka, kolorować i malować bez wychodzenia poza linię, 

● liczyć do 10, dodawać i odejmować w zakresie 10, 

● wykonać proste ćwiczenia gimnastyczne, wskazać prawą i lewą stronę ciała,  

● zgodnie bawić się z innymi, nawiązywać kontakty i współdziałać. 

 Większość dzieci, które są gotowe do rozpoczęcia szkoły, nabywa wyżej wymienione umiejętności niepostrzeżenie, czyli nie wymagając specjalnych ćwiczeń bądź zadań ze strony rodziców czy nauczycieli. Zdarzają się jednak dzieci, które nie osiągają gotowości szkolnej w wieku 7 lat i z tego powodu odracza się ich obowiązek szkolny. Takie dzieci wymagają szczególnej opieki i fachowej pomocy. O tym, czy dziecko mimo braku dojrzałości szkolnej pójdzie do szkoły, decydują rodzice po zapoznaniu się z opinią pedagoga i psychologa, a także rzetelną diagnozą dziecka określającą jego dojrzałość intelektualną, emocjonalną i fizyczną.